Cortisol: Hoe stress je lichaam saboteert

Stel je voor dat je op een drukke ochtend haastig de deur uitrent, klaar om je dag te beginnen. Plotseling vergeet je je sleutels en moet je terugrennen. Je hart begint sneller te kloppen, je ademhaling versnelt - dit is het moment waarop je lichaam reageert op stress. 

Maar wat gebeurt er eigenlijk van binnen?

Wanneer ons lichaam stress of gevaar detecteert, stuurt het een krachtig signaal vanuit de hersenen - specifiek van de Hypothalamus en de Hypofyse - naar de Bijnieren (HHB-as ook wel HPA as genoemd). Deze boodschap activeert de productie van adrenaline, noradrenaline en cortisol. Deze stofjes beschermen ons lichaam door systemen in te schakelen zoals het immuunsysteem.

Normaal gesproken, zodra het gevaar geweken is, keert ons lichaam terug naar zijn natuurlijke balans en Cortisol speelt hierin alweer een cruciale rol door het immuunsysteem te 'kalmeren' en weer tot rust te brengen. 

Echter, bij chronische stress blijft de productie van cortisol aanhouden.  Hierdoor blijft ook het immuunsysteem voortdurend geactiveerd, alsof het in een permanente staat van paraatheid zit. Het gevolg : in een voortdurende laaggradige ontsteking in ons lichaam.

Door deze constante staat van ontsteking vraagt het immuunsysteem veel energie van ons lichaam en dit ten koste van andere vitale organen zoals spieren, hersenen, darmen etc.

De gevolgen van deze ontregeling reiken verder dan alleen een verminderde energie. Het legt een druk op ons algehele welzijn, verstoort het evenwicht van ons lichaam en heeft een impact op ons dagelijks functioneren. Het begrijpen van deze processen is cruciaal om te streven naar het herstellen van de balans in ons lichaam.

Het blijkt zelfs dat onze stressgevoeligheid deels voorgeprogrammeerd kan zijn, bijvoorbeeld als onze moeder tijdens de zwangerschap veel stress ervaarde. 

Hoe weet ik of ik last heb van een Cortisoltekort?

Er verschillende oorzaken die kunnen bijdragen aan verstoringen in de HPA-as en dus uw cortisol huishouding in de war brengen. Vooral chronische stress, traumatische ervaringen, maar ook voeding en -leefstijlkeuzes spelen een belangrijke rol. Een cortisol speekseltest is de meest betrouwbare manier om inzicht te krijgen in je persoonlijke cortisol waarden. 

Een cortisoltekort kan verschillende symptomen veroorzaken, en het herkennen ervan is cruciaal voor een tijdige aanpak:

• Lage bloeddruk en duizeligheid: Een merkbare daling van de bloeddruk kan duizeligheid veroorzaken, vooral bij plotselinge bewegingen.

• Vermoeidheid en algemene zwakte: Voortdurende vermoeidheid, zwakte en gebrek aan energie kunnen duiden op een tekort aan cortisol.

• Spierzwakte en pijn: Onverklaarbare spierzwakte, spierpijn en gewrichtspijn kunnen aanhouden bij een tekort aan cortisol.

• Maagdarmklachten: Problemen zoals een verminderde eetlust, maagklachten, misselijkheid en buikpijn kunnen aanwezig zijn.

• Psychologische symptomen: Depressie, apathie, prikkelbaarheid, slaapstoornissen, concentratieproblemen, verminderd geheugen en verwarring kunnen voorkomen.

• Verhoogde gevoeligheid voor stress: Een verhoogde reactie op stressvolle situaties kan wijzen op een disbalans in cortisol.

• Fysieke symptomen: Een verhoogde hartslag, lage bloedsuikerspiegel, hypothyreoïdie (trage schildklier), verminderd libido, verhoogde vatbaarheid voor infecties, moeizame genezing na ziekte, allergieën, haarverlies en lage lichaamstemperatuur kunnen voorkomen.

• Veranderingen in eetlust en drang naar bepaald voedsel: Een verminderde eetlust, een drang naar zoet en/of zout voedsel, evenals een sterk verlangen naar koffie, kunnen signalen zijn van een cortisoltekort.

Hoe kunnen we dit verstoorde stress-respons systeem terug herstellen?

Je begrijpt nu dat een verstoorde stress-respons de oorzaak kan zijn voor vele fysieke en mentale kwaaltjes en ziekten.  Hoe pak je dat aan?

• Levensstijl Interventies en Stressbeheersing

Het verhogen van stresstolerantie is cruciaal. Regelmatige lichaamsbeweging, meditatie, diepe ademhalingsoefeningen, yoga en mindfulness kunnen allemaal helpen om stress te verminderen en veerkracht op te bouwen.

• Verlagen van Cortisolgevoeligheid

Bepaalde aanpassingen in de levensstijl kunnen de gevoeligheid voor cortisol verminderen. Voldoende slaap, regelmatige ontspanningstechnieken en het vermijden van chronische stressoren kunnen hierbij helpen.

• Herstel van Bijniergevoeligheid door hormetische prikkels

Hormetische prikkels, zoals blootstelling aan wisselende temperaturen (koud/warmte), wandelen op blote voeten en tijd doorbrengen in de natuur, kunnen de bijnieren gevoeliger maken voor stressprikkels en bijdragen aan het herstel van de HPA-as.

• Voedingsaanpassingen

Voeding speelt een cruciale rol. Het integreren van voedingsmiddelen met ontstekingsremmende eigenschappen zoals kurkuma, resveratrol (te vinden in druiven of rode wijn), broccoli, mango, papaya en voedingsstoffen zoals vitamines B, A, D, magnesium, zink en omega-3 vetzuren kan het herstel ondersteunen.

Kortom, het aanpassen van levensstijl, het verhogen van stressbestendigheid en het verlagen van cortisolgevoeligheid zijn cruciale stappen. Als je behoefte hebt aan persoonlijke begeleiding, advies over het herstel van je stress respons of gewoon iemand om mee te praten over jouw unieke situatie, aarzel dan niet om contact met me op te nemen. Als gezonde leefstijl coach sta ik altijd klaar om te helpen en te ondersteunen.

Laten we samen deze reis naar een gezonder en gelukkiger leven beginnen. 🌟